Iwan Turgieniew – Rudin

Próżne próby

Zanim Iwan Turgieniew napisał swe magnum opus, „Ojców i dzieci”, gdzie poprzez skrajny nihilizm szukał rozwiązań na przedstawiane przez siebie problemy, powstał „Rudin”, pierwsza powieść rosyjskiego pisarza, tematycznie zbliżona do swej doskonalszej następczyni.

Rzecz dzieję się w jednej z rosyjskich guberni w latach pięćdziesiątych XIX wieku. Do posiadłości Darii Michajłowny Łasuńskiej zamiast oczekiwanego barona przybywa jego znajomy, Dymitr Rudin. Tytułowy bohater już pierwszego wieczoru oczarowuje postawą, elokwencją i lotnym umysłem większość domowników i gości, wygrywając zacięty spór z jednym z obecnych – niezbyt lubianym Pigasowem. Urzeczona osobą przybysza pani domu proponuje dłuższy pobyt, na który też gość z radością przystaje. Żyjąc przez kolejne miesiące za pożyczone od domowników pieniądze, Rudin wdaje się w romans z córką Darii, Natalią. Ukrywane uczucie z czasem wyłania się na światło dzienne, budząc spory sprzeciw pozostałych, w tym podkochującego się w Natalii od dłuższego czasu Wołyncewa.

Choć wątek miłosny stanowi główny aspekt utworu, służy on tylko do ukazania problematyki. „Rudin” to pierwsza powieść, w której Turgieniew przedstawia bezużyteczność inteligencji ówczesnych lat. Główny bohater mimo swych przydatnych cech, takich jak charyzma, sztuka perswazji, empatia, ogromna wiedza, wrażliwość literacka czy przenikliwość, nie jest w stanie podjąć jakiegokolwiek właściwego działania. W kluczowych chwilach nie potrafi zdobyć się na odwagę czy zdecydowanie, by zrealizować jakikolwiek cel, co najwyraźniej ukazane jest podczas końcowej rozmowy z Natalią, która okazuje się bardziej skora to działania niż bohater. Ostatecznie, mimo początkowego wrażenie, wyłania się obraz tchórza i człowieka psychicznie słabego, z którego nie ma żadnego pożytku. Przeciwieństwem postaci są pozostali członkowie okolicznej arystokracji – mimo braku umiejętności pięknego wysławiania się i wygrywania słownych potyczek najbliżsi towarzysze Darii Michajłowny Łasuńskiej okazują się dużo bardziej rzeczowi niż wyśmiewających ich notorycznie przybysz.

Iwan Turgieniew niewątpliwie stworzył bardzo ciekawego bohatera. Choć jego idee i sposób patrzenia na życie nie są tak dopracowane, jak w przypadku Bazarowa z „Ojców i dzieci”, a fabuła powieści wydaje się dużo prostsza (co również daje się zauważyć po objętości tekstu), to „Rudin” mimo wszystko pozostaje pozycją wartą uwagi, głównie ze względu na interesujące dialogi i ciekawą tematykę.