Philip K. Dick – Człowiek z Wysokiego Zamku

Żonglując historią

Społeczeństwo amerykańskie coraz częściej jest poddawane wpływom kultury dalekowschodniej, myśliwce Luftwaffe przelatują swobodnie nad terenami Stanów Zjednoczonych, Niemcy rozpoczynają kolonizację Marsa, a eksterminacja Żydów i Słowian osiągnęła apogeum, doprowadzając prawie do wyniszczenia ras. Taką wizję zwycięstwa II Wojny Światowej przez państwa Osi przedstawia nam Philip K. Dick w jednej z swych najistotniejszych powieści – „Człowieku z Wysokiego Zamku”.

Trzeba przyznać, że autorowi nie brakowało wyobraźni, jeśli chodzi o kreację alternatywnego świata. Dick skrupulatnie opisuje wpływy, jakie dwa zwycięskie mocarstwa – Japonia i Niemcy – wywierają na USA i resztę świata. Taoizm wraz z chińską księgą wróżebną, traktowaną jako niezawodne źródło porad, opanowały amerykańskie społeczeństwo, atmosfera ciągłego zagrożenia charakterystyczna dla państw Europy okupowanych podczas drugiej wojny światowej dotknęła również Stany, a polityczne intrygi należą do codzienności. W obliczu okupanta pojawiają się także masy oportunistów, pragnących przypodobać się przedstawicielom obcej kultury, nie potrafiąc jednocześnie jej dobrze zrozumieć.

W ciekawy sposób przedstawione są również stosunki między Niemcami a Japonią. Dwójka okupantów rywalizuje ze sobą na każdym polu, począwszy od machinacji politycznych i poszerzania wpływów, skończywszy na działaniach zbrojnych („Plan Dmuchawiec”), co w efekcie przypomina „zimną wojnę” odbitą w krzywym zwierciadle i stanowi jeden z najważniejszych wątków tekstu.

Powieści nie można jednak rozpatrywać jednoznacznie. Tytułowy Człowiek z Wysokiego Zamku, Hawthorne Abendsen, napisał bowiem książkę, w której to naziści przegrywają wojnę. Wątek ten przeplata się przez cały tekst, ostatecznie odpowiadając na pytanie, co jest prawdą, a co jedynie złudną fikcją. Autor prowadzi nietypową grę z czytelnikiem, w efekcie ten przez cały czas nie ma pewności, która z przedstawionych wizji jest realna.

Warto zwrócić uwagę na wielowątkowość książki. Dick ukazuje czytelnikowi wewnętrzne działania polityków na światowym szczeblu, historię powstania znienawidzonej przez nazistów powieści, motyw oportunistycznej postawy wobec narzucającej trendy i sposób myślenia, egzotycznej kultury czy nawet z pozoru nieistotne losy dwóch sprzedawców podrabianej biżuterii. Wszystko to przeplata się ze sobą, tworząc zgrabną mozaikę.

Interesująca, choć momentami nieco okrutna i bezpardonowa wizja świata po II Wojnie Światowej autorstwa Philipa K. Dicka miała prawdopodobnie największy wpływ na liczbę nagród, jaką powieść uzyskała. Choć nieco krótka i momentami poplątana, warto ją poznać – choćby ze względu na poruszenie kwestii okrucieństwa i głupoty nazizmu czy wpływu kultury okupanta podczas etapu postwojennego.