Ursula K. Le Guin – Grobowce Atuanu

O tym, jak pogrzebać przeszłość

Tenar w wieku pięciu lat zostaje odebrana rodzicom i sprowadzona do Grobowców Atuanu, gdzie po wejściu w dorosłość ma według tradycji zostać Jedyną Kapłanką, najważniejszą osobistością całym starożytnym kompleksie. Statyczne, pełne sztywnych konwenansów i nudnych obowiązków życie przerywa pojawienie się złodzieja, chcącego pozbawić sławetne Grobowce największych skarbów. Po schwytaniu Kapłanka decyduje się jednak nie uśmiercać intruza. Zamiast tego oddaje się opowiadanym przez niego historiom, coraz bardziej wątpiąc w sens dotychczasowego życia.

Drugi tom cyklu „Ziemiomorze” jest dużo bardziej dynamiczny od poprzednika. Tym razem w centrum wydarzeń stoi wspomniana Tenar, której losy czytelnik poznaje fazowo od samego początku. Tematem powieści jest bunt oraz istota inicjatywy, jaką należy wykazać, by zmienić życie na lepsze od dotychczasowego. Na przykładzie młodej bohaterki, która wiodła żywot według zasad i tradycji wpojonych przez starsze mentorki, nie do końca zastanawiając się nad słusznością własnego postępowania; tekst zwraca uwagę na potrzebę kierowania swoim losem oraz wolność wyboru. Początkowo negatywna postawa protagonistki, postępującej często wbrew sobie w sposób nie dający satysfakcji, zostaje zastąpiona wizerunkiem ciekawiej świata i buntowniczej kobiety, której determinacja potrzebowała „zapłonu”, czynnika wywołującego ciąg zdarzeń prowadzących do zmian.

Utwór pełen jest symboliki. Labirynt, z którego bohaterka w pewnym momencie stara się wydostać, można interpretować jako chaos myślowy, utrudniający dokonanie słusznego wyboru. Z kolei przeszkody stojące na drodze Tenar symbolizują wpajane od urodzenia zasady, których pokonanie przychodzi z ogromnym trudem, podobnie jak drastyczna zmiana wadliwego światopoglądu oraz próba adaptacji w innym życiu. Jak się okazuje, sama decyzja o zmianie nie jest najtrudniejszym etapem. To określenie nowej drogi przysparza najwięcej problemów, gdyż w grę wchodzi wolność, a wraz z nią ciągła potrzeba decydowania o własnym losie. Autorka zwraca uwagę na to, iż większość ludzi żyje codziennymi obowiązkami, od czasu do czasu urozmaiconymi drobnymi przyjemnościami. Droga ta – podobnie jak wcześniejsze życie Tenar – wydaje się prosta, lecz jednocześnie w ostatecznym rozrachunku nie przynosi satysfakcji, czyniąc sztywnym i schematycznym. To właśnie wolność oraz umiejętność rozporządzania własnym czasem – choć początkowo wydają się trudne – prowadzą do spełnienia.

„Grobowce Atuanu”, podobnie jak i pozostałe tomy najsłynniejszej sagi autorstwa Le Guin, posiadają niezwykle głęboki wydźwięk egzystencjonalny, poruszając masę ponadczasowych i uniwersalnych tematów. Na uwagę zasługuje również bogactwo świata przedstawionego oraz wyjątkowo głębokie kreacje bohaterów, zmagających się co krok z trudnymi problemami i istotnymi decyzjami.